ترافیک شبکه چیست؟ آشنایی با انواع ترافیک در شبکه

ترافیک شبکه به جریان داده‌ها در سراسر شبکه کامپیوتری در هر زمان گفته می‌شود. در شبکه، داده‌ها به بخش‌های کوچک‌تر یعنی بسته‌های داده تقسیم می‌شوند و در شبکه ارسال می‌شوند و این‌گونه بار شبکه تأمین می‌شود.

در دنیای مدرن امروزی، شبکه‌های کامپیوتری نقشی اساسی در زندگی ما ایفا می‌کنند. امروزه تقریباً همه‌ی کارهای ما در بستر اینترنت و شبکه‌ها صورت می‌گیرد. یکی از مفاهیم پرکاربرد در شبکه‌های کامپیوتری ترافیک شبکه است. ترافیک شبکه برای عملکرد شبکه حیاتی است زیرا کمک می‌کند تا داده‌ها به‌طور مؤثر و کارآمد منقل شوند. در این مقاله از راویستک به مفهوم ترافیک شبکه، اهمیت و انواع آن می‌پردازیم.

ترافیک شبکه چیست؟

ترافیک شبکه به مقدار داده‌ای که در یک نقطه زمانی معین در یک شبکه جابه‌جا می‌شود اشاره دارد. داده‌های شبکه در بسته‌های شبکه کپسوله می‌شوند تا بار در شبکه را فراهم کنند. جریان روان بسته‌های داده به ما کمک می‌کند تا بدون هیچ مشکلی در شبکه گشت‌وگذار کنیم یا اطلاعات را به اشتراک بگذاریم.

ترافیک شبکه می‌تواند شامل انتقال فایل، پیام‌ها، ایمیل‌ها، درخواست‌های وب و دیگر نوع ارتباطات شبکه باشد. مدیریت ترافیک شبکه اهمیت زیادی در محیط‌های شبکه دارد زیرا ممکن است حجم زیادی از داده‌ها در یک زمان مشخص به یک شبکه وارد شود که می‌تواند منجر به افت سرعت ارتباطات، تأخیر در انتقال داده‌ها یا حتی از دست رفتن بسته‌های اطلاعات شود.

سازمان‌دهی مناسب ترافیک شبکه به تضمین کیفیت خدمات در یک شبکه کمک می‌کند. در محیط‌های شبکه‌های کامپیوتری و اینترنت، بهینه‌سازی و مدیریت ترافیک اهمیت زیادی دارد تا اطمینان از عملکرد صحیح و بهینه شبکه حاصل گردد.

بسته‌های داده چیست؟

بسته‌های داده (Data packet) کوچک‌ترین واحد داده در شبکه‌های کامپیوتری هستند. بسته‌های داده حاوی اطلاعات مربوط به منبع و مقصد داده‌ها، نوع داده‌ها و سایر اطلاعات موردنیاز برای انتقال داده‌ها از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در شبکه هستند. بسته‌های داده نقش مهمی در شبکه‌های کامپیوتری ایفا می‌کنند.

بسته‌های داده همچنین امکان ارسال انواع مختلف داده‌ها ازجمله داده‌های متنی، داده‌های گرافیکی، داده‌های صوتی و داده‌های ویدئویی را از طریق شبکه فراهم می‌کنند.

آن‌ها در ترافیک شبکه از دو بخش اصلی تشکیل‌شده‌اند. بخشی به نام هدر (header) که حاوی اطلاعات مربوط به منبع و مقصد داده‌ها، نوع داده‌ها و سایر اطلاعات موردنیاز برای انتقال داده‌ها هستند و بخش دیگر به نام Payload که حاوی داده‌های واقعی هستند که باید از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در شبکه منتقل شوند.

پهنای باند شبکه چیست؟

پهنای باند شبکه به حجم داده‌ای اشاره دارد که یک شبکه می‌تواند در یک بازه زمانی مشخص انتقال دهد. به‌عبارت‌دیگر، پهنای باند نشان‌دهنده توانایی یک شبکه در انتقال داده به‌صورت هم‌زمان است. این مفهوم معمولاً به‌صورت “بیت در ثانیه ” (bps) یا واحدهای مشابه اندازه‌گیری می‌شود.

پهنای باند مهم‌ترین عامل در تعیین سرعت و عملکرد یک شبکه است. یک شبکه با پهنای باند بیشتر قادر است حجم بیشتری از داده‌ها را در یک‌زمان مشخص انتقال دهد و این بهبود کارایی و سرعت ارتباطات را به ارمغان می‌آورد.

پهنای باند شبکه به دو نوع تقسیم می‌شود که یکی پهنای باند فرستنده است که به حداکثر میزان داده‌هایی اشاره دارد که یک دستگاه می‌تواند در یک زمان ارسال کند. دیگری پهنای باند گیرنده است که به حداکثر میزان داده‌هایی اطلاق می‌گردد که یک دستگاه می‌تواند در یک زمان دریافت کند.

ترافیک شبکه و پهنای باند چه تفاوتی دارند؟

برای درک بهتر تفاوت بین ترافیک شبکه و پهنای باند بهتر است با مثالی شروع کنیم. تصور کنید داخل یکی از بزرگراه‌های شلوغ هستید. همه ماشین‌ها توقف کردند، بوق می‌زنند و سپر به سپر هم به‌کندی حرکت می‌کنند. بزرگراهی که در آن هستید 4 خط دارد. این خط‌ها همان پهنای باند و ماشین‌ها هم ترافیک هستند. اگر دو خط به بزرگراه اضافه شود اتفاقی که می‌افتد این است که ماشین‌های بیشتری می‌توانند به‌صورت هم‌زمان و با سرعت بیشتر حرکت کنند.

پهنای باند و ترافیک شبکه دو مفهوم مختلف در زمینه خدمات شبکه هستند. تفاوت اصلی بین پهنای باند و ترافیک شبکه این است که پهنای باند یک حداکثر است، درحالی‌که ترافیک شبکه یک مقدار فعلی است. پهنای باند معمولاً به ویژگی فیزیکی یک شبکه اشاره دارد که نشان‌دهنده توانایی شبکه در انتقال داده در یک زمان مشخص است. درحالی‌که ترافیک شبکه به حجم کل داده‌هایی اشاره دارد که در یک شبکه بدون در نظر گرفتن توانایی فیزیکی شبکه جابجا می‌شوند.

انواع مختلف ترافیک شبکه

ترافیک شبکه جزء اصلی اندازه‌گیری و مدیریت پهنای باند است. علاوه بر این، توپولوژی‌های مختلف شبکه، تنها بر اساس میزان ترافیک شبکه در سیستم قابل پیاده‌سازی هستند.

ترافیک لحظه‌ای (Real-time Traffic)

به حجم داده‌ها و اطلاعاتی اشاره دارد که در یک بازه زمانی خاص، به‌صورت هم‌زمان از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در شبکه ارسال یا دریافت می‌شوند تا کیفیت و ارزش آن‌ها محفوظ باشد. همچنین ترافیک لحظه‌ای ممکن است به‌عنوان یک معیار برای اندازه‌گیری فشار و فعالیت شبکه در یک زمان معین استفاده شود.

ترافیک لحظه‌ای معمولاً در برنامه‌هایی مانند ترافیک وب، پخش ویدئو، بازی‌های آنلاین و تماس‌های VoIP کاربرد دارد. ترافیک لحظه‌ای شبکه بسیار مهم است، زیرا می‌تواند به مدیران شبکه کمک کند تا عملکرد شبکه را نظارت و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند.

ترافیک غیر لحظه‌ای (Non-real-time Traffic)

به حجم داده‌ها و اطلاعاتی گفته می‌شود که در یک بازه زمانی بلندتر از یک‌لحظه خاص زمانی، از یک شبکه عبور می‌کند. درواقع، این نوع ترافیک به تبدیل حجم داده‌ها به مقدار زمانی بلندتر، مثل دقایق، ساعت یا حتی روزها اشاره دارد. این ترافیک شامل انتقال فایل‌های بزرگ، ترافیک ایمیل، جلسات ارتباطات مداوم، جریان ویدئویی طولانی یا سایر انواع ارتباطات می‌شود. شاید این ترافیک مانند ترافیک لحظه‌ای نیازی به نظارت و کنترل مداوم نداشته باشد ولی می‌تواند به مدیران شبکه کمک کند تا منابع شبکه را به‌طور مؤثر تخصیص دهند.

درک این دو نوع ترافیک شبکه به مدیریت کارآمد شبکه کمک می‌کند. اولویت دادن به ترافیک لحظه‌ای بر ترافیک غیر لحظه‌ای می‌تواند عملکرد روان برنامه‌های حساس به زمان را تضمین کند و درنتیجه تجربه کاربر را افزایش دهد.

چرا تجزیه‌ و تحلیل و نظارت بر ترافیک شبکه مهم است؟

تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه (NTA) فرآیند جمع‌آوری، پردازش و تجزیه‌وتحلیل داده‌های شبکه برای شناسایی الگوها و فعالیت‌های غیرعادی است. این داده‌ها می‌توانند شامل اطلاعات مربوط به آدرس‌های IP، پورت‌ها، پروتکل‌ها، حجم داده‌ها و زمان ارسال باشند.

این فرآیند به‌منظور درک و مدیریت بهتر عملکرد شبکه، امنیت و بهینه‌سازی استفاده از منابع شبکه انجام می‌شود. تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه عمدتاً روی موارد زیر متمرکز است:

 شناسایی گلوگاه‌ها (bottlenecks)

شناسایی گلوگاه‌ها یک بخش حیاتی از تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه است. به معنای دقیق، گلوگاه‌ها نقاطی در یک شبکه هستند که محدودیت‌ها یا مسدودیت‌هایی در جریان اطلاعات و داده‌ها ایجاد می‌کنند. این گلوگاه‌ها می‌توانند باعث کاهش سرعت انتقال داده‌ها، افزایش زمان پاسخ و حتی اختلال در عملکرد شبکه شوند. به‌منظور شناسایی گلوگاه‌ها در تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه بایستی بر نرخ انتقال داده‌ها نظارت، پهنای باند و زمان پاسخ را بررسی، الگو‌های ترافیک را تحلیل و از ابزارهای مدیریت شبکه استفاده کرد.

عیب‌یابی مشکلات پهنای باند

مشکلات پهنای باند می‌تواند یک مشکل جدی برای شبکه‌ها باشد. آن‌ها می‌توانند باعث کاهش سرعت، تأخیر و سایر مشکلات عملکرد شوند. پس عیب‌یابی مشکلات پهنای باند یک فرآیند مهم در مدیریت و بهینه‌سازی شبکه است. برای شناسایی و رفع مشکلات پهنای باند، می‌توانید فعالیت‌هایی ازجمله نظارت بر مصرف پهنای باند، تجزیه‌وتحلیل الگوهای ترافیک، بررسی تجهیزات شبکه و پیکربندی‌ها، شناسایی و رفع تداخل‌ها، استفاده از ابزارهای عیب‌یابی شبکه و توسعه پهنای باند انجام دهید.

برای مطالعه بیشتر: خدمات شبکه چیست

بهبود دید دستگاه‌ها در شبکه

زمانی که مدیران شبکه از نقاط پایانی اطلاع داشته باشند می‌توانند با پیش‌بینی ترافیک شبکه، تنظیمات لازم را انجام دهند. مدیریت ترافیک شبکه می‌تواند بهبود دید دستگاه‌ها را افزایش دهد زیرا با کنترل ترافیک شبکه، پهنای باند بیشتری برای دستگاه‌ها در دسترس خواهد بود. این به معنی است که دستگاه‌ها می‌توانند به‌صورت سریع‌تر و باکیفیت‌تر از شبکه استفاده کنند و ازاین‌رو بهبود دید آن‌ها حتماً افزایش خواهد یافت. همچنین، با مدیریت ترافیک شبکه، می‌توان از تداخل‌ در شبکه جلوگیری و بهبود عملکرد دستگاه‌ها را تضمین کرد.

شناسایی سریع مشکلات امنیتی

با بررسی ترافیک شبکه می‌توان به‌سرعت هرگونه فعالیت نامتعارف در شبکه را شناسایی کرد. این به معنی این است که اگر یک دستگاه بدافزاری در شبکه وجود داشته باشد، با بررسی ترافیک شبکه می‌توان به‌سرعت آن را شناسایی و برای برطرف کردن آن اقدام کرد. همچنین، با تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه می‌توان به‌سادگی به همه دستگاه‌هایی که به شبکه متصل هستند دسترسی داشته و در صورت وجود هرگونه مشکل امنیتی، آن را برطرف کرد.

نحوه نظارت بر ترافیک شبکه

نظارت بر ترافیک شبکه فرآیند جمع‌آوری، تجزیه‌وتحلیل و گزارش ترافیک شبکه است. این کار می‌تواند برای اهداف مختلفی مانند شناسایی مشکلات عملکرد، شناسایی حملات شبکه و بهینه‌سازی شبکه استفاده شود. نرم‌افزار‌های شبکه با تجزیه‌و‌تحلیل شبکه، کنترل و نظارت تمامی دستگاه‌ها به مدیران شبکه این امکان را می‌دهد که فعالیت‌های در حال اجرا روی شبکه را شناسایی کنند و از این طریق دستگاهی که بیشترین پهنای باند استفاده می‌کند را مجدداً تنظیم و پیکربندی کنند.

شبکه واید SD-WAN

SD-WAN یا شبکه واید ارتباطات تعریف‌شده با نرم‌افزار (Software-Defined Wide Area Network) یک فناوری شبکه است که به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا بهبود مدیریت شبکه‌های وسیع و ارتباطات آنلاین خود را داشته باشند. درواقع، SD-WAN از تکنولوژی‌های مدیریت ترافیک و ارتباطات شبکه مانند VPN، QoS، توزیع بار، MPLS، LTE و تحلیل ترافیک استفاده می‌کند تا امکاناتی چون بهبود پهنای باند، افزایش امنیت و مدیریت مرکزی شبکه را فراهم کند.

همچنین، با استفاده از SD-WAN می‌توان به‌صورت مدیریت‌شده و بهینه‌تر ترافیک شبکه را مدیریت کرد و هزینه‌های شبکه را کاهش داد. شبکه واید با استفاده از نرم‌افزارهایی بین پایگاه داده‌های سازمان و مکان‌ها دور از دسترس ارتباط برقرار می‌کنند و به‌صورت خودکار به تقسیم‌بندی ترافیک می‌پردازد.

فایروال نسل بعدی Next Generation

فایروال نسل بعدی (Next Generation Firewall) یک نوع دستگاه امنیتی شبکه است که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، مانند شناسایی و جلوگیری از حملات شبکه‌ای، شناسایی و مدیریت ترافیک و فیلترینگ محتوا به کاربران اجازه می‌دهد تا شبکه خود را در مقابل حملات امن کنند. NGFW‌ها برخلاف فایروال‌های سنتی که فقط بر اساس آدرس‌های IP و پورت‌ها کار می‌کنند، از مجموعه‌ای از فناوری‌ها برای تشخیص و مسدود کردن تهدیدات استفاده می‌کنند.

فایروال نسل بعدی به‌صورت خودکار و هوشمند، به دنبال الگوهای حملات جدید و ناشناخته می‌گردد و در صورت شناسایی هرگونه حمله، سریع به آن پاسخ می‌دهد. همچنین NGFW‌‌ قابلیت مدیریت ترافیک شبکه را دارد و به کاربران اجازه می‌دهد تا به‌صورت دقیق‌تر، ترافیک شبکه خود را مدیریت کنند.

کلام پایانی

درنهایت می‌توان گفت که موضوع ترافیک شبکه یکی از جنبه‌های حیاتی در مدیریت و امنیت شبکه‌ها است. اطلاعات جامع و دقیق در مورد ترافیک، الگوها و مشخصات فعالیت‌های شبکه، نقش اساسی در افزایش بهره‌وری و کاهش مشکلات احتمالی دارد که در اینجا اهمیت پشتیبانی شبکه بیشتر مشخص می‌شود.

در این مقاله گفته شد تجزیه‌وتحلیل ترافیک با استفاده از ابزارهای متنوع ممکن است به شناسایی گلوگاه‌ها (bottlenecks)، مسائل پهنای باند و فعالیت‌های غیرعادی کمک کند و از طرفی با استفاده از SD-WAN و فایروال نسل بعدی می‌توان امنیت ترافیک شبکه را از طریق حفاظت از اطلاعات حساس و جلوگیری از نفوذهای ممکن، تضمین ‌کرد.