تفاوت پسیو و اکتیو شبکه چیست

در دنیای امروزی مشاغل و افراد به فناوری وابستگی بسیاری دارند و درک ‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه لازم است. زیرساخت شبکه، ستون فقرات هر سازمان است و شناخت درست این دو نوع شبکه و قابلیت‌های آن اهمیت زیادی دارد. استفاده از پسیو و اکتیو شبکه برای هر کسب‌و‌کاری جهت عملکرد کارآمد ضرورت دارد که دسترسی به اطلاعات را جهت توسعه و به‌روزرسانی امکان‌پذیر می‌کند. عملکرد روان و بدون مانع شبکه‌ها برای هر کسب‌و‌کاری حیاتی است. شناخت درست خدمات شبکه و تشخیص ‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه و تجهیزات و خدمات هر یک از این‌ها کمک می‌کند تا یک تصمیم‌گیری آگاهانه جهت یک زیرساخت مناسب برای شبکه‌ موردنیازتان داشته باشید.

منظور از خدمات پسیو شبکه و اکتیو شبکه چیست؟

انواع مختلفی از شبکه‌ها وجود دارند که اطلاعات متفاوتی را حمل می‌کنند. بااین‌حال، تمام این شبکه‌ها را می‌توان دریکی از این دو دسته قرار داد:

اکتیو شبکه (فعال)

پسیو شبکه (غیرفعال)

با درک درست از کار ابزار‌ها و تفاوت‌های آن‌ها، می‌توان بهترین تصمیم‌ها را در زمان تصمیم‌گیری انتخاب کنیم و با تعریف درست از این دو دسته شبکه می‌توان به ‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه دست پیدا کرد. با این وجود از اهمیت پشتیبانی شبکه نباید غافل شد و برای حفظ عملکرد و عملیات صحیح شبکه‌های کامپیوتری خدمات فنی و فناوری اطلاعات درست ارائه داد.

اکتیو شبکه:

تمام سخت‌افزار‌ها و دستگاه‌هایی که سیگنا‌ل‌های الکترونیکی را تولید می‌کنند و با استفاده از ابزار‌های شبکه غیرفعال آن‌ها در سطح شبکه انتقال می‌دهند. این تجهیزات معمولاً از برق تغذیه می‌شوند و به دستگاه‌های دیگر وصل می‌شوند، مثل سوئیچ‌ها و روتر‌ها که هم داده‌ها و سیگنال‌ها را ارسال می‌کنند و هم قابلیت اتصال به دستگاه‌های دیگر را دارند. از تجهیزات اکتیو شبکه می‌توان به سوئیچ‌، هاب، مودم، سرور، روتر، کارت شبکه، فایروال‌ها و… را اشاره کرد.

پسیو شبکه:

تجهیزاتی از شبکه هستند که قادر به تولید سیگنال‌های الکترونیکی نیستند و فقط برای ارسال و دریافت آن‌ها کاربرد دارند و جهت اتصال دستگاه‌ها از آن‌ها استفاده می‌شود. تجهیزات پسیو شبکه شامل کابل‌ها و سوکت‌های شبکه، داکت، پچ کرود، رک شبکه و سایر ابزار‌های نصب می‌شوند.

‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه

در جوامع مدرن شبکه‌های ارتباطی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند و تأثیر بسزایی در انتقال اطلاعات و تبادل‌نظر بین افراد و سازمان‌ها دارند. مسئله مهمی که در طراحی و استفاده از شبکه‌ها مطرح می‌شود، نحوه کنترل اطلاعات است که عمده ‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه در روشی است که برای کنترل اطلاعات به کار می‌گیرند. تجهیزات اکتیو شبکه و پسیو شبکه به تجهیزاتی اشاره دارند که در آن‌ها قابلیت پردازش و تصمیم‌گیری وجود دارد یا ندارد.

اکتیو شبکه، شبکه‌ای است که قابلیت پردازش و تصمیم‌گیری دارد. این شبکه می‌تواند بسته‌های داده را تحلیل و پردازش کند و درباره مسیریابی بسته‌ها و نحوه ارسال آن‌ها تصمیم بگیرد. تجهیزات اکتیو درواقع نقش فعالی در شبکه دارند و برای مدیریت و کنترل شبکه به کار گرفته می‌شوند.

پسیو شبکه، شبکه‌ای است که قابلیت پردازش و تصمیم‌گیری را ندارد. از تجهیزات پسیو شبکه فقط برای اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر استفاده می‌شود و آن‌ها هیچ نقشی در تصمیم‌گیری‌ها ندارند. به عبارتی تجهیزات پسیو شبکه به‌عنوان یک زیرساخت، فقط جابه‌جایی اطلاعات را از یک دستگاه به دستگاه دیگر را به عهده دارند و هیچ نقشی در تصمیم‌گیری درباره مسیریابی بسته‌ها ندارند. در پسیو شبکه کنترل اطلاعات توسط یک مرکز کنترل صورت می‌گیرد و آن مرکز درباره جابه‌جایی اطلاعات و تخصیص منابع تصمیم‌گیری می‌کند.

درنهایت تفاوت پسیو و اکتیو شبکه در نحوه کنترل اطلاعات و نقش تجهیزات شبکه در تصمیم‌گیری است. تجهیزات اکتیو شبکه می‌توانند اطلاعات را پردازش و تصمیم‌گیری کنند و نقش فعالی در شبکه دارند، درحالی‌که تجهیزات پسیو شبکه فقط برای اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر استفاده می‌شوند و هیچ نقش فعالی در تصمیم‌گیری‌ها ندارند.

تفاوت تجهیزات پسیو و اکتیو چیست

تجهیزات شبکه شامل سخت‌افزارها و دستگاه‌های فیزیکی می‌شوند که جهت تعامل، برقراری ارتباط و انتقال داده‌ها در سطح شبکه استفاده می‌شوند. تجهیزات و قطعات شبکه هرکدام عملکرد خاصی دارند و به کاربران خدمات مختلفی ارائه می‌دهند. شناخت انواع تجهیزات شبکه به سهولت کاربری و فهم تفاوت پسیو و اکتیو شبکه منجر می‌شود.

انواع تجهیزات پسیو شبکه:

انواع رک: رک یکی از اجزای عمومی تجهیزات زیر‌ساختی شبکه‌ها است که از یک محفظه فلزی جهت نصب و مونتاژ تجهیزات شبکه ساخته شده است. رک‌ها به دو صورت افقی و عمودی هستند که جهت حفظ و نگهداری تجهیزات شبکه ازجمله سوئیچ‌ها، سرور‌ها، پچ پنل‌ها، کابل‌ها، تجهیزات مخابراتی و… استفاده می‌شوند.

هاب‌ها: هاب‌ها هم از تجهیزات فعال و هم غیر‌فعال هستند که برای اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر استفاده می‌شود. هاب‌ها سیگنال شبکه را تقسیم کرده و به دستگاه‌ها ارسال می‌کند. با اتصال یک کابل به یک سمت هاب می‌توان در سمت دیگر خروجی‌های بیشتری برای اتصال چندین دستگاه دیگر گرفت.

کابل‌های شبکه: فقط برای اتصال دستگاه‌ها استفاده می‌شود و قابلیت ارسال و دریافت داده را ندارند. کابل‌ها نقش مسیر‌ها و راه‌ها دارند که تمام نقاط را به هم وصل می‌کنند و نقل و انتقالات را انجام می‌دهند.

فیبر نوری: رشته‌هایی بلند و باریک که از یک ماده شفاف مثل شیشه یا پلاستیک ساخته‌شده است که می‌تواند نوری از یک سرش وارد و از سر دیگرش خارج کند. فیبر نوری نسب به کابل‌های معمولی پهنای باند بلند‌تری دارد و به‌راحتی داده‌های تصویری، صوتی و سایر داده‌ها را تا 10 گیگابایت بر ثانیه و بالاتر ارسال می‌کند.

سوکت: یکی از تجهیزات مهم شبکه است که بر روی کابل شبکه نصب می‌شود تا امکان اتصال کابل شبکه به تجهیزاتی مثل پریز، پچ پنل و سایر تجهیزات پسیو و اکتیو دیگر، وجود داشته باشد. سوکت‌ها پین‌های مسی هستند که با توجه به تعداد و قطر آن‌ها انواع سوکت به وجود می‌آید که به این پین‌ها RJ(Registered Jack) گفته می‌شود.

کیستون (پریز شبکه): یک نوع جک است که برای اتصال کابل شبکه به تجهیزاتی مانند سوئیچ، روتر و … استفاده می‌شود. این جک‌ها دارای چندین پین هستند که به کابل‌ها متصل می‌شوند و امکان انتقال اطلاعات بین دستگاه‌های شبکه را فراهم می‌کنند. کیستون شبکه‌ها معمولاً در پچ پنل‌ها و پنل‌های دیواری استفاده می‌شوند و به‌صورت فیزیکی با کابل‌ها ارتباط برقرار می‌کنند.

پچ پنل: برای مدیریت بهتر کابل‌کشی و سروسامان‌ دادن به تعداد زیادی از کابل‌ها می‌توان از پچ پنل استفاده کرد. این پنل‌ها معمولاً در رک‌ها نصب می‌شوند و نقطه اتصال بین تجهیزات و کابل‌های شبکه محسوب می‌شوند. پچ پنل سخت‌افزاری است که با فراهم کردن چندین درگاه، اتصال ورودی و خروجی به دستگاه‌های مختلف شبکه را آسان می‌کند.

ترانک و داکت: محفظه‌هایی پلاستیکی هستند که همانند کانالی جهت عبور انواع کابل مورداستفاده قرار می‌گیرند. ترانک و داکت از آشفتگی جلوگیری و نظم ایجاد می‌کنند. این دو محفظه دارای کارکرد مشابهی هستند و تنها تفاوتی که دارند، پهنای آن‌هاست. ترانک‌ها دارای فضای بیشتری جهت عبور کابل هستند و امکان نصب پریز بر روی آن‌ها وجود دارد. ولی داکت‌ها دارای پهنای کمتری بوده درنتیجه تعداد کمتری کابل را پوشش می‌دهند.

پچ کورد: قطعه‌ای از کابل شبکه که جهت اتصال دو سر آن به کانکتور استفاده می‌شود. پچ کورد بین تجهیزات و قطعات شبکه ارتباط برقرار می‌کند و ارسال و هدایت سیگنال‌ها را بر عهده دارد.

کانکتور‌ها: تجهیزاتی است که برای اتصال اجزای مختلف در شبکه مورداستفاده قرار می‌گیرد و این قطعات درواقع برای کامپیوتر‌ها، هاب‌ها و روتر‌ها یک رابط فیزیکی به‌حساب می‌آید. کانکتور‌ها انواع مختلفی دارد که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فرد خودش را دارد و برای اقدامی خاص طراحی و ساخته‌شده‌اند.

انواع تجهیزات اکتیو شبکه:

روترها: روتر‌ها اطلاعات را بین شبکه منتقل می‌کنند و قابلیت تصمیم‌گیری برای انتقال داده‌ها به‌صورت بهینه را دارند. روترها با ترسیم مسیری برای دستگاه‌های متصل به شبکه و از طریق توپولوژی‌های مختلف شبکه به انتقال بسته‌ها به مقاصد کمک می‌کنند. آن‌ها دستگاه‌های هوشمندی هستند که اطلاعات مربوط به شبکه‌های متصل به خود را ذخیره می‌کنند. این ابزار برای تقسیم شبکه‌های داخلی به دو یا چند زیر شبکه استفاده می‌شود و می‌تواند به‌صورت داخلی به سایر روترها متصل شوند و مناطقی را ایجاد کنند که مستقل عمل می‌کنند. روتر حاوی اطلاعاتی در مورد دستگاه‌های متصل به آن است و در صورت عدم‌تشخیص مقصد، محل ارسال درخواست‌ها را حدس می‌زند.

سوئیچ‌ها: یکی دیگر از ابزار اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر است و جهت برقراری ارتباط بین دستگاه‌ها و ارسال و دریافت داده‌ها استفاده می‌شود. همچنین سوئیچ‌ها قابلیت تقسیم کردن سیگنال شبکه را در بین دستگاه‌ها دارند.

مودم‌ها: مودم‌ها برای انتقال سیگنال‌های دیجیتال از طریق خطوط تلفن آنالوگ استفاده می‌شوند؛ بنابراین، سیگنال‌های دیجیتال توسط مودم به سیگنال‌های آنالوگ با فرکانس‌های مختلف تبدیل شده و به مودم مقصد انتقال داده می‌شوند. مودم دریافت‌کننده سیگنال آنالوگ را به دیجیتال تبدیل کرده و خروجی دیجیتال را به دستگاهی متصل به مودم که معمولاً کامپیوتر است تحویل می‌دهد. در واقع مودم‌ها اطلاعات را از شبکه‌های کامپیوتری به شبکه‌های اینترنتی منتقل می‌کنند و بالعکس.

فایروال‌ها: وظیفه اصلی دیوارهای آتش نظارت بر بسته‌های ورودی و خروجی به شبکه سازمانی است. دیوارهای آتش با بررسی و بازبینی بسته‌ها مانع از آن می‌شوند برنامه‌های کاربردی بدون اطلاع کاربر به اینترنت متصل شده و تبادل اطلاعات بپردازند یا هکرها بتوانند به‌راحتی اقدام به سرقت یا شنود اطلاعات کنند.

اکسس پوینت: برای ارتباط تجهیزات یک شبکه با یکدیگر به سوئیچ نیاز است اما برای ارتباط در شبکه‌های سیمی که به وایرلس و وای فای متصل هستند از اکسس پوینت استفاده می‌کنند درواقع اکسس پوینت کار سوئیچ در شبکه‌های کابلی را انجام می‌دهد. اکسس پوینت شبیه به یک مودم عمل می‌کند با این تفاوت که ارتباط بین دستگاه‌های بی‌سیم و شبکه سیمی را فراهم می‌کند.

کارت شبکه: یک دستگاه سخت‌افزاری است که کامپیوتر یا دستگاه مشابه را به یک شبکه متصل می‌کند. این کارت در داخل یا بیرون کامپیوتر یا سرور نصب می‌شود و وظیفه تبادل میان کامپیوتر و شبکه را بر عهده دارد. کارت شبکه یک مک آدرس دارد که با آن شناسایی می‌شوند و با شبکه‌های دیگر ارتباط برقرار می‌کند. کارت‌های شبکه سرعت‌های مختلفی دارند که از استاندارد‌ها و رابط‌های شبکه پشتیبانی می‌کند و شامل Ethernet، Wife و اتصالات فیبر نوری می‌شود.

خدمات پسیو و اکتیو مکمل یکدیگر

برای راه‌اندازی هر شبکه اولین اقدام پیاده‌سازی و اجرای خدمات پسیو (غیرفعال) آن است. خدمات پسیو شبکه زیر‌ساخت‌های لازم برای خدمات اکتیو شبکه (فعال) را فراهم می‌کند. این نوع خدمات از مهم‌ترین موارد راه‌اندازی یک شبکه است و بدون این نوع تجهیزات عملاً شبکه‌ای وجود نخواهد داشت. با بررسی و شناخت درست این خدمات می‌توان به ‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه پی برد و بر اساس این تفاوت‌ها برای هر شبکه به درستی برنامه‌ریزی و عمل کرد.

خدمات پسیو شبکه

خدمات پسیو شبکه به‌طورکلی به خدماتی گفته می‌شود که با سخت‌افزار سر‌و‌کار دارند. در ادامه به چند نمونه از خدمات این شبکه می‌پردازیم:

 طراحی شبکه و نقشه آن

 نصب کیستون شبکه

 نصب پریز

ارائه نقشه کابل‌کشی

شماره‌گذاری نود‌های شبکه

تعویض شبکه کابلی قدیمی سازمان‌ها

ارتقاء تجهیزات سخت‌افزاری شبکه

 نصب تلفن

انواع کابل‌کشی شبکه

 کابل‌کشی تلفن و نصب سانترال

کابل‌کشی برق و UPS

نصب داکت و ترانکینگ شبکه

 داکت کشی

 نصب انواع رک (رک دیواری و رک ایستاده)

 پیاده‌سازی نقشه کار‌های انجام‌شده

نصب سنسور‌ها و تجهیزات هوشمند سازی جهت کنترل شبکه و زیرساخت

نصب و راه‌اندازی سرور

نصب یو پی اس یا همان برق اضطراری

نصب سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق برای بخش های حساس مانند اتاق سرور

خدمات اکتیو شبکه

پس از اقدام برای خدمات پسیو شبکه بستر برای خدمات دیگر آماده می‌شود و خدماتی بر روی آن تجهیزات قرار می‌گیرد که مکمل پسیو شبکه است و به آن خدمات اکتیو شبکه گفته می‌شود که به تهیه نرم‌افزار‌ها، پیکربندی شبکه و راه‌اندازی نرم‌افزار‌ها اشاره دارد. در ادامه به برخی از این خدمات می‌پردازیم:

تنظیم و پیکربندی تجهیزات اکتیو شبکه مانند روتر، سوئیچ، مودم، اکسس پوینت و فایروال

 نصب سیستم‌عامل‌های کلاینت و سرور مانند Windows Server

نصب و راه‌اندازی نرم‌افزارهای تحت شبکه همچون آنتی‌ویروس‌ها، SQL Server

پیکربندی و تنظیمات یوزر‌ها

نصب نرم‌افزار‌های امنیتی

انواع مجازی‌سازی

تنظیم و پیکربندی تجهیزات وایرلس

نصب سامانه‌های کنترل دسترسی

نصب و راه‌اندازی پشتیبان گیر خودکار

نصب سامانه‌های کنترل دسترسی

خدمات پسیو و اکتیو شبکه را می‌توان زیر ساخت انواع خدمات شبکه از جمله نصب سیستم مدیریت، مصرف اینترنت، بهبود فضای ذخیره سازی و راه‌اندازی VOIP و…  در نظر گرفت که کمک می‌کند یک شبکه به صورت هماهنگ و مطلوب فعالیت داشته باشد.

کلام پایانی

در این مقاله دیدم که هیچ‌یک از تجهیزات اکتیو و پسیو شبکه نمی‌توانند جایگزین یکدیگر شوند و هر دو عملکرد متفاوتی دارند و کار یکدیگر را تکمیل و بهینه می‌‌کنند. برای داشتن یک شبکه مطلوب بایستی تجهیزات به‌درستی شناخته و نصب و راه‌اندازی شود. با درک ‌تفاوت پسیو و اکتیو شبکه می‌توان کارکرد هر یک را در شبکه در نظر گرفت. تجهیزات اکتیو شبکه موجب تغییرات مستقیم و غیرمستقیم در شبکه می‌شود و تجهیزات پسیو شبکه بستری مناسب برای انتقال داده‌ها از نقطه‌ای به نقطه‌ای فراهم می‌سازد.

داشتن یک پسیو شبکه مناسب وابسته به تجهیزات با‌کیفیت است که پایداری و ثبات بیشتری در شبکه ایجاد شود و از طرفی تجربه کاربری مطلوبی حاصل شود.